Sự tập luyện thường xuyên có thể là một thói quen gắn bó với chúng ta cả đời. Khi tôi đang nghiên cứu bản đồ, thượng sĩ của trung đội tôi, một cựu chiến binh trong số các hạ sĩ quan tiến lại gần: «Thiếu úy đã tìm ra nơi chúng ta đang đứng chưa?», anh ấy hỏi. Điều kiện cổ điển trong những chứng bệnh này được người ta biết đến như là chứng rối loạn đa nhân cách, giờ đây trong thề giới đầy rẫy những chẩn đoán vê tâm thần học của chúng ta.
Nếu như có sự mẫu thuẫn lớn giữa điều ta nói và việc ta làm, thì bọn trẻ chắc chắn sẽ chú ý và hoài nghi, nhưng với tư cách là những con người độc lập, chúng phải quay lại với trách nhiệm cơ bản về việc chúng kết hợp ra sao những cái mà chúng chứng kiến hay học được ở tuổi thơ ấu vào cuộc sống riêng. Tôi cũng hiểu ra rằng biết thì tốt hơn là không biết. Mỗi người có những nhu cầu cá nhân khiến cho họ thích hợp với một bác sĩ nào đó.
Ý tưởng rằng tôi sẽ tới được một giai đoạn trong đó tôi không còn nhớ con và day dứt vì đau thương nữa là không thể có và tôi đã từ bỏ nó. Thay cho việc chúng ta phải tranh đấu để thiết lập những cơ sở về ý nghĩa cơ bản nào đó cho cuộc sống của chúng ta mà không phụ thuộc vào một niềm tin trong một hệ thống đòi hỏi sự thờ phụng liên tục vào một vị thần thánh nào đã tạo ra chúng ta và giành cho chúng ta một loạt những lời chỉ dẫn. Điều này giải thích cảm giác buồn chán quá mức được coi là đặc tính của thời đại chúng ta.
Cái mà chúng ta cần tìm hiểu ở đây là sức mạnh tâm lý của những thói quen. Nếu chúng ta chối bỏ sự tồn tại của cuộc sống nội tâm (như Nixon đã từng rất sợ các nhà thần học), chúng ta sẽ ngạc nhiên khi những nỗ lực duy ý chí của mình bị sụp đổ (tại sao ông ta đã chọn để ghi băng và giữ những cuộc đối thoại rất nguy hiểm sau đó đã phá hoại nhiệm kỳ tổng thống của ông ta?). Khi tôi nhớ đến tiếng cười của cháu, tôi như nghe thấy lời ca trong bài hát của Tom Paxton:
Việc giữ những mong đợi của chúng ta ở mức thấp chẳng qua là để bảo vệ chúng ta khỏi sự thất vọng. Cho nên, ở đây có vai trò của thời gian: sự kiên nhẫn, và sự phản ánh trong cuộc sống của chúng ta. Ông và một số người khác chính là những người mà tôi cần khi con tôi mất, những người thực sự hiểu khoảng trống mà tất cả chúng ta đang rơi vào, và đang cố gắng – đôi khi nửa vời để bám giữ.
Thực tế nằm sau những con số này là chúng ta có xu hướng giống hệt như chúng ta khi chúng ta trước đây, cả về nhân sinh quan lẫn hành vi cư xử, vào lúc bốn mươi hay lúc hai mươi. Chắc chắn là chúng ta nên nhận thức ra rằng trong khi chúng ta có thể đền bù cho những mất mát về tài chính và kinh tế, không một số tiền nào có thể đền bù được những bất hạnh ngẫu nhiên đối với số phận của chúng ta. Trên hết, việc chấp nhận sự không chắc chắn mà ta vẫn cảm thấy ở phía trên hàng loạt câu hỏi về sự tồn tại, đòi hỏi chúng ta phải trau dồi năng lực đề tận hưởng những khoảnh khắc thoải mái.
Ôi Chúa Trời, trong mọi điều, xin hãy giúp chúng con vì chúng con đang làm những điều cao quí với hiểu biết rằng chỉ với sự giúp đỡ của Người thì chúng con mới có thể tránh được thảm hoạ hoà bình đang đe doạ chúng ta vĩnh viễn. Bệnh nhân cần được thuyết phục rằng người bác sĩ đó đang đứng về phía mình. Lẽ ra nên nuôi hy vọng từ những câu chuyện như vậy, hầu hết mọi người lại tiếp thu chúng như những chỉ định phụ về sự khiếm khuyết của họ.
Nếu đứa trẻ hỏi tại sao phải làm điều này, cha mẹ bị dồn tới câu trả lời chân thật: Để người ta có thể xác định ra hình dáng con nếu con bị bắt cóc. Lòng tốt và sự thông cảm và làm thế nào để nhận ra sự hiện diện của những đặc tính như vậy sẽ được học viên thảo luận. Họ chấp nhận rằng tiến trình mà chúng ta bị lôi cuốn lại với nhau là huyền bí và không thể giải thích được.
Thường thì mọi người hay lựa chọn giữa sự cô đơn hoàn toàn và sự tự lừa dối. Bà đã không bao giờ tha thứ cho mình vì đã «không đương đầu được với hoàn cảnh» để nuôi tôi. Muốn có được một mối quan hệ sâu sắc, người ta cần có thời gian, sự quan tâm chú ý và một mức độ tư duy lô gích nào đó.
Ngược lại, trong những gia đình có quá ít những giới hạn càn thiết thì bọn trẻ cũng sẽ không học được những hướng dẫn quan trọng để sống thoả mái với người khác. Hầu hết mọi người đều biết cái gì là tốt cho họ, họ biết cái gì làm họ cảm thấy tốt hơn: sự tập luyện. Giờ đây, sau mười ba năm, vẫn không có lời nào tả xiết nỗi đau đã giày vò tôi kể từ cái ngày kinh khủng đó.