Vẫn biết khi bị ái tình chi phối người ta có thể ra vẻ quỳ mọp, lòn cúi. Họ không hữu ý ăn trên ngồi trước, ăn to nói lớn. Xét tâm lý nhân loại, tôi thấy đ àn bà bỉ ổi hơn đ àn ông ở điểm tồi tệ đó.
Có bạn khác không hy vọng gì được yêu, cũng không định yêu nhưng vì quen lối chơi thiếu giáo dục thì hễ gặp bạn gái giai nhân hay không giai nhân cứ chọc. Lòng họ lâng lâng nghe mà cũng băn khoăn. Bạn trai mà ai biết chia sớt ưu sầu, ước vọng với họ, họ dám hy sinh chết sống.
Chỉ cho họ thấy nhiều hình thức mê tín của tà đạo làm hèn yếu tinh thần tuổi trẻ, dân tộc. Mà đầu não họ thì ngây thơ có khi đến giảng lược. Một điều không ai chối cãi được là ở đại học trong bất cứ quốc gia nào, nam sinh viên bao giờ cũng đông hơn nữ sinh viên.
Buồn như theo kiểu người Á Rập nói, sa mạc than khóc vì không được làm đồng cỏ. Mẹ đi tha hồ mà không nói gì đến cha, sau cùng cha bất mãn. Khi chưa bước được vào một nấc nào của cây thang danh dự thì khôn nhất là luyện cho mình một nghề nếu thấy con đường thi cử cứ luôn lận đận.
Con người ve vãn, chọc ghẹo là con người nui mầm móng bội bạc. Về đường tinh thần có những ảnh hưởng đáng tiếc nầy: Trí nhớ mòn mỏi đi, trí tuệ mịt mờ, ý chí bạc nhược, trí tưởng tượng khô cạn. Dĩ nhiên lối tâm giao nầy rất nguy hiểm vì nó có thể dẫn lần đến nhục tình.
Người lớn nhát gan có thể vì quá tự ái bởi kiêu căng. Họ cũng biết kẻ nọ người kia bị gạt vậy. Thứ tật chuyên môn kỳ dị nầy thưa bạn, là tật nguy hiểm.
Làm sao nhà giáo dục thân mật, chân thành chỉ cho các bạn trai ấy biết những chân lý nầy. Học thuộc lòng đối với họ là một cái nợ. Đang đóng neo trong đời sống thực tế có khi rất nghèo nàn, té trong hết thất bại nầy đến thất bại kia nhưng họ vẫ tưởng tượng ngày kia mình làm César, Nguyễn Huệ, Abraham Lincoln, Gandhi, Dante, Nguyễn Du.
Buồn như lòng mẹ mất con. Có thể những câu đường mật bắt họ dời núi lấp sông được. Người ta thấy bạn trai ngoan ngoãn vâng vâng, dạ dạ tưởng đâu không có chuyện gì.
Tuổi bạn trai là tuổi khủng hoảng, thấy mình cô độc, cần nguồn an ủi, ưa tìm những hình ảnh ái ân để thoa dịu tâm hồn. Ở phương đông vấn đề nầy xa lạ quá đã đ ành mà ở những dân tộc thuộc hai khối la tinh và nhật nhĩ man nó cũng không được giải quyết sớm, giải quyết cách thỏa mãn gì. Người thông minh là người biết rộng mà không nhớ làm sao thông minh.
Song xét về tâm lý học, theo tôi sở dĩ từ xưa đến nay trong các địa hạt văn học, nghệ thuật, kỹ thuật, v. Thầy giảng bài càng hấp dẫn họ càng đánh cờ, viết thư tình, ngủ càng dữ. Nhiều cuộc ái ân trong lúc đợi chờ bị thời gian thí nghiệm, dần dần phai lạt, tiêu trầm luôn.